Hoe schrijf ik een samenvatting

Hoedoe door: Bastienne Wentzel

Bekijk het profiel van Bastienne Wentzel
Aantal Hoedoes: 59

Benodigdheden

• Computer
• Papier
• Pen

Stappen

1. Wat is een samenvatting?

   Een samenvatting is een korte weergave in je eigen woorden van de oorspronkelijke tekst. Je kunt een samenvatting maken om lesstof in te korten, soms is een samenvatting verplicht voor bijvoorbeeld het vak Nederlands. Scripties bevatten meestal een samenvatting en rapporten van bedrijven en instellingen ook.

2. Lees de tekst

   De belangrijkste voorbereiding voor het schrijven van een samenvatting is de tekst begrijpen en kunnen navertellen. Lees de tekst daarom goed door, meerdere keren als dat nodig is. Vertel jezelf in een paar zinnen wat erin staat. Is het een lange tekst, voer deze en alle volgende stappen dan per hoofdstuk uit.

   Bepaal tevens wat voor soort tekst je voor je hebt. Wie heeft hem geschreven? Waarom? Waar en wanneer is hij geschreven? Wat is de bedoeling van de auteur? Zo plaats je de inhoud van de tekst voor jezelf in context.

3. Zoek de hoofdgedachte en verbanden

   Formuleer wat de belangrijkste boodschap is die de tekst je wilt vertellen. Schrijf ‘m  op. Die moet zeker in de samenvatting naar voren komen. Vaak komen er ook nog allerlei zijdelingse onderwerpen aan bod in een tekst. Noteer of onderstreep die alleen als ze belangrijk zijn voor de hoofdboodschap. Zo kun je een structuur proberen te ontdekken in de tekst. Hou je van plaatjes, teken dan een schema met in het midden de hoofdgedachte en daaromheen alle zijgedachten met dikke of dunne verbindingslijntjes.

   Je kunt belangrijke zaken in een tekst ook proberen op te sporen door belangrijke vragen te formuleren waarop het antwoord in de tekst staat. De antwoorden op die vragen moeten zeker terug komen in de samenvatting.

   Een derde methode voor het opsporen van hoofd- en bijzaken is belangrijke woorden en zinnen onderstrepen of markeren. Dat geeft een snel overzicht van belangrijke zaken. Let wel op de volgende valkuilen:

   -          Onderstreep niet teveel. Je loopt het risico dat de tekst onleesbaar wordt. Bovendien heb je dan nog steeds hoofd- en bijzaken niet gescheiden.

   -          Onderstreep consequent. Gebruik bijvoorbeeld verschillende kleuren voor steekwoorden en voor zaken die nog onduidelijk zijn.

4. Zet de structuur van de tekst op papier

   Lees de hoofdtekst nogmaals door en schrijf bij elke alinea of paragraaf kort op wat erin staat. Geef daarbij aan wat voor soort informatie het is. Gaat het om een inleiding waarin beschreven staat waar het rapport over gaat? Is het een stuk over de resultaten van het onderzoek of worden de conclusies erin uitgewerkt? Bij een korte tekst kun je de eerste zin van elke alinea opschrijven. Laat je je samenvatting hierbij, dan heb je eigenlijk een uittreksel gemaakt. Die volgt de tekst veel nauwkeuriger dan een samenvatting en vereist niet per se begrip van de tekst. Je krijgt door het maken van een uittreksel wel een goed beeld van de tekst.

   Werkt dat niet, vat dan elke alinea zelf met een zin samen. Zelf de boodschap van iedere alinea samenvatten heeft tevens als voordeel dat je gedwongen wordt de tekst zelf goed te begrijpen.

   Controleer telkens of de hoofdboodschap en belangrijke bijzaken nog in je samenvatting staan.

5. Schrijf de samenvatting

   Als je alle alinea’s hebt samengevat ben je bijna klaar. Je moet nog wel een lopende tekst van je samenvatting maken. De zinnen moeten logisch op elkaar aansluiten. Dat betekent dat je de informatie niet persé in de volgorde hoeft te laten staan waarin die in de oorspronkelijke tekst voorkomt. Zelf een logische volgorde aanbrengen vereist wel dat je de de tekst echt goed begrijpt en erboven kunt staan.

   Voeg eventueel zinnen toe die wat uitleg geven. Gebruik signaalwoorden zoals: daarom, daaruit blijkt, ten eerste, concluderend, enzovoort. Zorg dat de eerste zin ook echt een inleidende zin is die vertelt wat er gaat komen. Zorg dat de laatste een afsluitende zin is die de conclusie of slot van de oorspronkelijke tekst weergeeft.

6. Controleer de samenvatting

   Er is geen regel voor een goede lengte van een samenvatting. Een tekst van drie of vier pagina’s kun je in een halve pagina samenvatten. Een rapport van tientallen pagina’s wordt vaak in een of twee bladzijden samengevat. Maar: schrijven is schrappen. Verwijder alle dubbele of overbodige informatie.

   Een samenvatting van een rapport of artikel mag geen nieuwe informatie bevatten. Dat geldt niet voor een boeksamenvatting of samenvatting van je lesstof. Er is niets op tegen daarin je eigen redenering of argumenten aan toe te voegen als je de oorspronkelijke tekst daardoor beter begrijpt.

   Controleer dan op taal- en schrijffouten. Leg je samenvatting vervolgens weg en lees hem een dag later nog één keer door. Kijk daarbij met de bril van een ander: kan een buitenstaander die de oorspronkelijke tekst niet heeft gelezen de samenvatting volgen? Beantwoordt die alle vragen die je jezelf had gesteld? Ja? Dan ben je klaar!

Do's

• Begrijp waar de tekst over gaat voordat je begint met samenvatten
• Ontrafel de structuur van de tekst door onderstrepen of een schema tekenen

Don'ts

• Te veel onderstrepen
• Een te lange samenvatting maken

Bron

Meer uitleg

• Weten hoe je een rapport schrijft, inclusief samenvatting?