Hoe word ik zen
Document acties
- Tijdshoeveelheid 45 minuten
- Moeilijkheidsgraad: uitdagend
Benodigdheden
- Lekkere zitplaats
- Dik kussen
- Tijd
- Wekker (optioneel)
- Soetra (optioneel)
Stappen
-
Zoek een prettig plaatsje op
Het beoefenen van zen doe je meestal zittend. Zoek daarom een lekker rustig plekje op waar je comfortabel kunt zitten, zonder dat je met je gedachten afgeleid wordt door bijvoorbeeld de omgeving. Zet ook je telefoon uit en zorg ervoor dat andere ‘stoorzenders’ je niet lastig kunnen vallen.
-
Ga in de lotushouding zitten
De ideale houding voor het zazen is de lotushouding. Hiervoor neem je een groot, dik kussen waar je op kunt zitten en leg je je linkervoet op je rechterdij en je rechtervoet op je linkerdij. Beide knieën laat je op de mat liggen. Als deze houding niet echt comfortabel voor je is, dan kun je ook op een stoel gaan zitten, je voeten plat op de grond houden en je rug niet tegen de rugleuning plaatsen. Kijk ietsje naar beneden en houd je ogen open. Beweeg je lichaam een beetje heen en weer tot je helemaal in de juiste positie zit.
-
Tel je ademhaling
Concentreer je op je ademhaling en tel de keren dat je in- en uitademt. Tel één als je voor de eerste keer inademt, twee als je voor de eerste keer uitademt en herhaal dit tot tien. Tel vervolgens opnieuw tot tien, maar nu alleen de keren dat je uitademt. Tel tot slot nog een keer tot tien, maar tel nu alleen de keren dat je inademt.
-
Gebruik een soetra
Deze stap kan handig zijn, maar is niet voor iedereen geschikt. Je kunt een soetra, een tekst, gebruiken om jezelf te concentreren. Een soetra is een ooggetuigenverslag van een gebeurtenis in het leven van boeddha die bedoeld is om je te inspireren. Door je te focussen op de door jou gekozen soetra kun je je volledig concentreren. Tijdens het zazen is het namelijk niet de bedoeling dat je je gedachten uit zet, maar dat je juist bezig bent met je hoofd. Als er bij jou al voldoende gedachten opkomen zonder dat je speciaal aan een soetra denkt, dan kun je deze stap overslaan en direct doorgaan naar de volgende stap.
-
Laat gedachten opkomen en wegvloeien
Terwijl je zit zullen er allerlei gedachten je hoofd in- en uitstromen. Laat deze gedachten langskomen en observeer ze, alsof je ze als objectieve toeschouwer bekijkt. Anthony Man-Tu Lee en David Weiss: ‘Natuurlijk zit er een soort paradox in het volgen van je eigen denken; je kunt eindeloos diep gaan: “Ik bekijk mijn geest terwijl die mijn geest bekijkt terwijl die...” enzovoort. Maar die paradoxale geestestoestand is nu precies wat zen probeert op te wekken.' Door de gedachten op te laten komen en weer weg te laten glijden maak je ruimte voor nieuwe dingen. Adelheid Meutes-Wilsing en Judith Bossert in De lichtvoetigheid van Zen: 'We willen ze allemaal vasthouden - deze gedachten, gevoelens en geluiden, de vreugde, de liefde en zelfs de pijn. Zo is alles in ons opgestapeld en er is geen ruimte meer voor nieuw leven.'
-
Zit nog even rustig na
Als je klaar bent met zazen en je helemaal zen voelt, dan kun je langzaam gaan afronden. Met de nadruk op langzaam, want het is niet verstandig om direct vanuit je rust en concentratie weer ‘in’ het hectische leven te stappen. Door eerst wat heen en weer te schommelen of een steeds luider spelende radio te gebruiken kun je voorzichtig uit je concentratie komen en keer je ongehaast weer terug in je dagelijkse leven.
-
Blijf oefenen
Tijdens de eerste keer zazen kun je misschien maar vijf minuten stil blijven zitten. Blijf daarom oefenen en probeer het steeds langer vol te houden, tot je maximaal 30 tot 45 minuten stil kunt zitten. Man-Tu Lee en Weiss: ‘Langer aan één stuk zitten wordt geacht contraproductief te zijn, aangezien het moeilijk is zo lang geconcentreerd te blijven.’ Maak je in ieder geval niet druk en denk niet dat 'het' je nooit goed zal lukken. Meutes Wilsing en Bossert: 'Geen interpretatie, geen waarom en geen hoezo in ons hoofd dulden. Alleen maar genieten van de vreugde van dit moment [...] De grootsheid van zen ligt in zijn eenvoud.'
Do's
- Doe het zazen altijd rond dezelfde tijd, zodat je er ritme in aan kunt brengen
- Zet telefoons, piepers, computers en alle andere afleiders uit
- Maak je huis en werkplaats zen door flink te ontrommelen en de verschillende elementen in je huis op elkaar af te stemmen.
Don'ts
- Overdrijf niet: begin liever met kortere perioden, zodat je het ook echt goed vol kunt houden
- Zazen kun je beter niet na het eten doen; het spijsverteringsproces dat dan van start gaat maakt je slaperig
