Persoonlijke hulpmiddelen
Home » Kunst & cultuur » Feestdagen » Hoe vier ik het lichtfeest Chanoeka

Hoe vier ik het lichtfeest Chanoeka

Document acties
  • Tijdshoeveelheid 8 dagen
  • Moeilijkheidsgraad: goed te doen
Hoe vier ik het lichtfeest Chanoeka
Chanoeka (spreek uit: gánoeka) is het enige belangrijke Joodse feest dat niet in de bijbel wordt genoemd. Met het lichtfeest vieren de joden dat de Makkabeeën de tempel in Jeruzalem opnieuw inwijdden nadat zij in het jaar 165 v.Chr de Syriërs hadden verslagen. Wil je weten waarom die herinwijding zo belangrijk voor hen is? Maak wat latkes, pak een dreidel en lees in deze Hoedoe waarom en hoe de joden Chanoeka vieren.

Hoedoe door: Merel van der Lande

Bekijk het profiel van Merel van der Lande
Aantal Hoedoes: 50


Benodigdheden

  • Chanoekia
  • Aansteker of lucifers
  • Dreidel
  • Cadeautjes
  • Recepten van latkes en soefganiot

Stappen

  1. Weet wat Chanoeka is

    Tijdens de Syrische overheersing (199-165 v.Chr.) verbood de koning van Syrië, Antiochus IV Epiphanes, alles wat niet paste in de Griekse cultuur. Het was voor het Joodse volk verboden om Sjabbat te vieren, besnijdenissen uit te voeren en Tora-onderwijs te volgen. De Makkabeeën kwamen hiertegen in opstand en toen zij de Syriërs in 165 v.Chr. versloegen, kon de tempel in Jeruzalem opnieuw worden ingewijd.
    Om de menora (zevenarmige tempelkandelaar) te ontsteken, was koosjere olijfolie nodig. Volgens de legende konden de joden slechts één kruikje vinden, genoeg om de menora één dag te laten branden. Door een wonder brandde de menora echter acht dagen lang. Precies de tijd die het kostte om nieuwe, koosjere olijfolie te persen.
    Als herinnering aan dit wonder wordt zowel thuis als in de synagoge acht dagen lang een volgend lichtje van de chanoekia, of Makkabeeënlamp, aangestoken. Chanoeka begint op 25 Kislev, de negende maand van de joodse kalender. De precieze datum hangt, net als Pasen bij de christenen, af van de stand van de maan.

  2. Koop of leen een chanoekia

    Een chanoekia is een negenarmige kandelaar die alleen wordt gebruikt tijdens Chanoeka. Het is belangrijk dat de kaarsen, zowel horizontaal als verticaal gezien op één rechte lijn staan. De chanoekia mag niet lager staan dan 30 centimeter van de vloer en niet hoger dan 1 meter. Sommigen zetten de chanoekia voor het raam om bekendheid aan het wonder van Chanoeka te geven. Anderen plaatsen de chanoekia links in de deuropening, tegenover de mezoeza (tekstkokertje dat volgens traditioneel Joods gebruik op deurposten wordt aangebracht).

  3. Spreek de zegeningen uit

    Iedere dag vóór het aansteken van de chanoekia worden twee berachot (zegeningen) in het Hebreeuws uitgesproken. De eerste avond zijn het drie berachot.

    Wil je precies weten wat die zegeningen zijn, hoe je ze uitspreekt en wat ze betekenen, bekijk dan deze website. De site is Engelstalig, maar dat is voor de meesten van ons een stuk duidelijker dan de Hebreeuwse teksten.

  4. Ontsteek de lichtjes

    Voor het licht van de chanoekia mag je zowel kaarsen als allerlei soorten olie gebruiken, maar het mooist is natuurlijk als je hem aansteekt met olijfolie.

    Er gelden een aantal belangrijke regels bij zowel het aansteken als het branden van de lichtjes.

    • Iedere dag, acht dagen lang, wordt één lichtje extra aangestoken.
    • De lichtjes worden altijd aangestoken met behulp van een extra lichtje, de sjammasj (dienaar). Uiteindelijk staan er dus acht kaarsjes, plus de sjammasj, in de chanoekia.
    • Er is een volgorde waarin je de kaarsjes aansteekt. Klik hier voor het grappige instructiefilmpje (Engels).
    • Behalve op vrijdagavond (de vooravond van de sjabbat) wordt de chanoekia direct na zonsondergang aangestoken. Wie om die tijd nog niet thuis is, kan de chanoekia ook later aansteken. Op vrijdagavond worden de lichtjes al rond vier uur aangestoken, omdat de chanoekia moet worden aangestoken vóór de sjabbatkaarsen. Het duurt dan echter nog een uur voordat de zon onder is en dus moet de chanoekia op vrijdagavond minstens anderhalf uur branden: een uur voor nacht en een half uur na nacht. Zorg dan dus voor extra lange kaarsen of extra olie.
    • De lichtjes in de chanoekia moeten minstens een half uur branden.
    • Alle werkzaamheden zijn op Chanoeka toegestaan. Wel bestaat de gewoonte geen huishoudelijk werk te verrichten zolang de lichtjes branden.
  5. Zing Haneerot Halaloe

    Na het aansteken van het nieuwe lichtje voor die avond volgt het zingen van het Chanoeka-lied Haneerot Halaloe. De teksten worden door joden over de hele wereld in het Hebreeuws gezongen, maar hieronder toch een vrije vertaling ervan.

    Hebreeuwse tekst: Haneerot halaloe anachnoe madlikiem al hanisiem we’al hatesjoe’ot we’al hanifla’ot sjè’asieta la’awoteenoe al jedee kohanècha hake’dosjiem. Wechol sjemonat jemee chanoeka haneerot halaloe kodesj we’een lanoe resjoet lehisjtameesj bahem ella lir’otam bilwad kedee lehodot lesjimcha al nisècha we’al jesjoe’atècha we’al nifle’otècha.’

    Vertaling: Deze kaarsen steken we aan ter herinnering aan de wonderen en de veldslagen die Gij in die dagen leverde voor onze voorvaderen en nu via Uw hogepriesters. Gedurende alle acht dagen van Chanoeka is dit licht geheiligd. We zullen het alleen gebruiken om ernaar op te kijken, om U te danken en Uw grote Naam te prijzen voor Uw wonderen en Uw verlossing.

    Overigens zingen officieel alleen de mannen. Vrouwen en meisjes van 6 jaar en ouder mogen alleen zingen als ze niet worden gehoord door mannen.

  6. Zing Ma’oz Tsoer

    Vervolgens wordt het loflied Maoz Tsoer gezongen. Dit lied stamt uit het begin van de dertiende eeuw en is geschreven door Mordechaj ben Jitschak. De beginletters van de eerste vijf coupletten vormen de naam Mordechai. Het laatste couplet is uit een later periode.

  7. Speel dreidel

    Een dreidel (ook wel: trendel of sevivon) is een vierkante tol. Tijdens de Syrische overheersing werd de dreidel gebruikt als dekmantel om stiekem te studeren. Als studenten werden betrapt, deden zij net alsof zij een spelletje speelden. Met Chanoeka wordt er echt gespeeld. Er is een ‘pot’ die meestal bestaat uit snoepjes. Op de tol staan vier Hebreeuwse letters die ‘een groot wonder gebeurde daar’ betekenen. Maar tijdens het spel geven de letters aan of je een snoepje in de pot moet leggen of er één uit mag halen. Het spel eindigt als iemand alle snoepjes uit de pot heeft.

  8. Eet latkes en soefganiot

    Traditioneel worden met Chanoeka latkes (gefrituurde aardappelkoekjes) en soefganiot (oliebollen gevuld met jam) gegeten. Het frituren verwijst naar het wonder met de olie.

  9. Geef elkaar cadeautjes

    Oorspronkelijk kregen kinderen met Chanoeka wat zakgeld, waarvan ze een moesten afstaan aan het goede doel. Nu wordt het geld vaak in chocolademunten gegeven en daarnaast worden cadeautjes uitgewisseld.

Do's

  • Houd je aan regels bij het aansteken en branden van de lichtjes
  • Bak lekkere latkes en soefganiot
  • Doe spelletjes

Don'ts

  • Als vrouw zingen waar mannen bij zijn
  • Huishoudelijke taken verrichten zolang de lichtjes branden

Bron

Meer uitleg

Hoedoeners in de spotlight
Irene de Vette
Lid sinds: 19 juni 2008
Aantal Hoedoes: 78
Petra Megens
Lid sinds: 9 juni 2008
Aantal Hoedoes: 17
Noortje van Dorp
Lid sinds: 9 mei 2008
Aantal Hoedoes: 125
Wil je ook schrijven voor Hoedoe?
Meld je aan!