Hoe stel ik mijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap

Hoedoe door: Noortje van Dorp

Bekijk het profiel van Noortje van Dorp
Aantal Hoedoes: 125

Benodigdheden

• Codicil
• Goed gesprek met je naasten

Stappen

1. Kies tussen het beschikbaar stellen van je lichaam voor transplantatie of voor wetenschappelijk onderzoek

   Je lichaam eerst ter beschikking stellen voor transplantatie en daarna voor de wetenschap is niet mogelijk. De ‘verse’ wonden die veroorzaakt worden door het verwijderen van de organen maken het onmogelijk om het lichaam goed te conserveren. Het is dus noodzakelijk om te kiezen. Twijfels tussen donatie of ter beschikking stelling? De Rotterdamse anatoom Klein-Rensink van het Erasmus pleit in de Volkskrant voor een donatie: ‘Een orgaandonor kan immers van levensreddende betekenis zijn.’

2. Bespreek je keuze met je partner en naaste familie

   Je lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap is natuurlijk hartstikke goed, maar het heeft ook een behoorlijke impact op de nabestaanden. Na het overlijden heeft het anatomisch instituut waarbij je je hebt ingeschreven de volledige zeggenschap over je lichaam. In de praktijk wil het anatomisch instituut het lichaam binnen 24 uur kunnen conserveren. Er is geen crematie of begrafenis en weinig tijd voor afscheid.

3. Meld je aan bij een anatomisch instituut

   Wil je je lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap, dan is dat iets wat je zelf –bij leven- moet regelen. Neem contact op met één van de zeven anatomische instituten (het academisch medisch centrum van Amsterdam, Utrecht, Leiden, Groningen, Nijmegen, Maastricht en Rotterdam). Je zal door het anatomisch instituut gevraagd worden om een handgeschreven verklaring op te stellen, ondertekend en met datum. Dit codicil gaat naar het desbetreffende instituut. Jij en je huisarts ontvangen een kopie van het codicil.
   In de praktijk komt het er op neer dat vooral oudere mensen zich aanmelden. ‘We raden jonge mensen die zich wil aanmelden toch aan om te wachten’, legt een woordvoerder van UMC St. Radboud uit. ‘Als je jong bent, dan valt nog niet te overzien wanneer je komt te overlijden. Misschien emigreer je in de tussentijd wel naar Canada en hebben we niks aan de aanmelding (het lichaam moet uiterlijk binnen 48 uur geconserveerd worden). Het overlijden is, doorgaans, gewoon nog veel te ver weg.’
   
   

4. Vergeet niet om je wensen voor een uitvaart vast te leggen

   Pas op het moment van overlijden, kan een anatomisch instituut beslissen of ze je lichaam wel of niet willen gebruiken. Een ernstige ziekte, een hoge leeftijd, ernstige verminkingen door een ongeluk of onderzoek door een anatoompatholoog (obductie) kunnen het lichaam ongeschikt maken voor wetenschappelijk onderzoek. Soms zijn er al voldoende lichamen (jaarlijks zijn er ongeveer vijfhonderd nodig) waardoor een ter beschikking stelling afgewezen wordt. Vergeet daarom niet je wensen over een herdenkingsdienst, begrafenis of crematie te bespreken met je naasten en vast te leggen in je testament.
   
   

5. (Wat er met je gebeurt na je overlijden...)

   Word je lichaam na je overlijden geaccepteerd door het anatomisch instituut waarbij je je hebt ingeschreven, dan zal de aangewezen begrafenisondernemer de verdere afhandeling regelen. De begrafenisondernemer zal melding maken van het overlijden bij de gemeente en zal de burgemeester om toestemming tot ontleding van je lichaam vragen. Het anatomisch instituut kan het vervoer van de plaats van het overlijden naar het instituut verzorgen. Wat er verder met je lichaam gebeurt is onbekend, of wordt in ieder geval niet bekend gemaakt aan je nabestaanden.
   
   In de praktijk komt het er op neer dat van veel lichamen de organen gebruikt worden voor losse preparaten. Andere lichamen worden in zijn geheel bewaard en deels geopend zodat geneeskundestudenten kunnen zien hoe de organen in het lichaam liggen. Sommige lichamen gaan zelfs veertig jaar mee! Kan het voorkomen dat je een bekende op de snijtafel krijgt? ‘In theorie wel’, aldus de woordvoerder. ‘Maar in theorie is die kans ook heel klein. Daarnaast weet je het zeer waarschijnlijk ook wel als een nichtje, oom of oma zich beschikbaar heeft gesteld aan de wetenschap.’

Do's

• Leg je wensen voor een eventuele begrafenis of crematie vast.

Don'ts

• Zeg je uitvaartverzekering niet op. Mocht je lichaam niet goedgekeurd worden, dan zadel je je nabestaanden met hoge kosten op voor je uitvaart.

Bron

Meer uitleg

• Rembrandt van Rijn schilderde de ‘Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp’ dat tegenwoordig in het Mauritshuis in Den Haag hangt. In de tijd van Rembrandt werden voor de anatomische lessen de lijken van criminelen gebruikt. Ook waren de lessen alleen tijdens de winter, omdat in de zomermaanden de lichamen niet lang konden worden bewaard.